1-آموزش ک.م.م و ب.م.م


بزرگترین مقسوم علیه مشترک (ب.م.م)

برای به دست آوردن بزرگترین مقسوم علیه مشترک بین دو عدد یا همان ب.م.م که با علامت ∏، سه راه وجود دارد.

1)    روش مقسوم علیه‌ها:

ابتدا مقسوم علیه‌‌های هر کدام از اعداد را می‌نویسیم و سپس مقسوم علیه‌های مشترک را جدا می‌کنیم و در نهایت بزرگترین مقسوم علیه مشترک یا همان ب.م.م را به دست می‌آوریم.

مثال:


ب.م.م اعداد 18 و 12 را به دست آورید.

{1،2،3،6،9،18} 18                          {1،2،3،4،6،12} 12

مقسوم علیه‌های مشترک      {1،2،3،6}               ب.م.م  {6}

2)    روش تقسیم‌های متوالی:

در این روش تقسیم‌های متوالی بین دو عدد را آنقدر تکرار می‌کنیم تا باقیمانده صفر شود. آن زمان مقسوم علیه تقسیم آخر را به عنوان ب.م.م اعلام می‌کنیم.

مثال:

ب.م.م 18 و 12 را به دست آورید.

18

12

12

6 =

ب.م.م

12

1

12

2

 

6

 

0

 

 

3)    روش نردبانی:

این روش در حقیقت همان روش تقسیم‌های متوالی است، با تغییراتی در نوشتن که با مثالی به توضیح آن می‌پردازیم.



مثال:

ب.م.م اعداد 18 و 12 را به دست آورید.

 

2

1

 

0

6(ب.م.م)

12

18

 

 

12

  12

کوچکترین مضرب مشترک دوعدد:ک.م.م یا کوچکترین مخرج مشترک

برای تعیین مضرب مشترک دوعدد :

الف مضربهای هر عددرا   جدا جدا  بنویسید( هرعدد ضربدر 1و2و3و4و......................

ب- مضرب مشرک هردو را جدا کنید.

مثال:
مضرب مشترک دوعدد  2و 3?
  مضربهای  2:      2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24...
  مضربهای 3:             3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 27...
مضرب مشترک های  2 و 3 شامل  : 6, 12, 18, و 24.
مثال::
مضرب مشترک دوعدد 25 و 30کدامند؟
  مضربهای  25:         25, 50, 75, 100, 125, 150, 175, 200, 225, 250, 275, 300, 325...
  مضربهای  30:                       30, 60, 90, 120, 150, 180, 210, 240, 270, 300, 330...
مضرب مشترک های 25 و 30 شامل:    150 و 300.

کوچکترین مضرب مشترک دوعدد را می توان کوچکترین مخرج مشترک هم بگوییم. .

دو روش برای محاسبه کوچکترین مضرب مشترک دو عدد هست..

روش 1: مضربهای هرعدد را لیست کنید:

الف) مضربهای هر عدد جدا جدارا لیست کنید.

ب)کوچکترین مضرب مشترک که بر هردو بخشپذیر شد را انتخاب کنید.

مثال:
کوچکترین مضرب مشترک 2و3  کدام است؟
  مضربهای 2:             2  , 4, 6, 8...
  مضربهای 3:               3, 6, 9...
کوچکترین مضرب مشترک 2 و 3 = 6.
مثال:
کوچکترین مضرب مشترک5 2و30  کدام است؟
    مضربهای 25:     25, 50, 75, 100, 125, 150, 175...
    مضربهای 30:          30, 60, 90, 120, 150, 180...
کوچکترین مضرب مشترک 25 و 30 = 150

روش 2: راه مقسوم علیه ها ی اول

الف-مقسوم علیه های اول هر عدد را لیست کنید.

ب-  بزرگترین مقسوم علیه های اول  مشترک  هر دو عدد را مشخص  کنید (اگر بیش از یک رقم بود درهم ضرب کنید)

ج-دوعدد اصلی را ضرب کنید بر  بزرگترین مقسوم علیه مشترک تقسیم کنید.

مثال:
کوچکترین مضرب مشترک5 2و30  کدام است؟
  مقسوم علیه های اول25 = 5 ×5.
   مقسوم علیه های اول30 =2×3×5.
توجه کنید که مقسوم علیه اول مشترک  25و30   = 5 .
  پس حاصلضرب 25و30 رابر 5 تقسیم می کنیم:
  25 150=5÷ (25×30)
کوچکترین مضرب  مشترک  25 و 30= 150.

مثال دیگر

مثال:
 کوچکترین مضرب مشترک42و48  کدام است؟
  مقسوم علیه های اول 42 = 2×3×7
  مقسوم علیه های اول 48 = 2×2×2×2×3
  توجه کنید که مقسوم علیه اول مشترک 42و48=2×3
   پس حاصلضرب 42و48 رابر 6 تقسیم می کنیم:
  336=6÷(42×48)
کوچکترین مضرب  مشترک42 و 48 = 336.

اگردوعدد مقسوم علیه اول  مشترک ندارند چه کنیم؟

مثال:
کوچکترین مضرب مشترک44و45  کدام است؟
  مقسوم علیه های اول 44 = 2×2×11.
  مقسوم علیه های اول 45 = 5×3×3.
  44 و 45 مقسوم علیه مشترک ندارند.
پس:
 مقسوم علیه های اول   45  را در 44ضرب کنید.
   44×3×3×5 = 19804
یا:
  مقسوم علیه های  اول  44را در45 ضرب کنید.
  45  2 2×2×11 = 1980.
یا: دو عدد را درهم ضرب کنید.
   44× 45 = 1980.کوچکترین مضرب مشترک دوعدد 44 و 45=1980

نتیجه: اگردوعدد مقسوم علیه اول مشترک ندارند باید 2عددرا درهم ضرب کنید.

اگر یک عدد منفی ویک عدد مرکب داریم چه کنیم؟

عدد مرکب عددی که علاوه بر خودش بر یک یا چند عدد دیگر بخش پذیر شود.

مثال:
کوچکترین مضرب مشترک7و30  کدام است؟?
  7 یک عدد اول است.
  مقسوم علیه های اول30 =2×3×5.
  7 و30 مقسوم علیه اول مشترک ندارند پس درهم ضرب کنید..
  30×7 = 210.
کوچکترین مضرب مشترک دوعدد 7 و 30 = 210.
 ک.م.م دو عدد اول
مثال:
کوچکترین مضرب مشترک 2و 3?
  2 عدد اول است.
  3 عدداول است.
  2 و 3 مقسوم علیه مشترک ندارند.
   2×3=6
کوچکترین مضرب مشترک دوعدد 2 و 3 = 6.
مثال:کوچکترین مضرب مشترک 3 و 30?
  3 عدداول
  مقسوم علیه های اول 30 =2×3×5.
  توجه کنید که مقسوم علیه اول مشترک3و30=3
پس:
   پس حاصلضرب 30و3 رابر 3 تقسیم می کنیم:.
   30=3÷(3×30)
یا:
 نتیجه وقتی بزرگترین مقسوم علیه دوعدد = یکی از دوعدد باشد عدد بزرگتر ،همان کوچکترین مخرج یا مضرب مشترک است.
  پس کوچکترین مضرب مشترک دوعدد3و  30   همان عدد30 هست.
خلاصه مطلب

برای پیداکردن ک.م.م یا    کوچکترین مضرب مشترک دوعدد یک راه این است که مضربهای دوعدد را بنویسید

مضرب یعنی هرعدد را در1و2و3و4و..... ضرب کنید.

مضرب 6= 6, 12, 18, 24, 30, 36, ..

مضرب8=8, 16, 24, 32, 40, ....مضرب3=3, 6, 9, 12, 15, 18, 21,

مثال1:   صرب عدد ها در 4 را محاسبه کنید..
مضرب:   4x  1 4x  2 4  ×3 4x 4 4x 5 4x 6 4x  7 4×  8
حاصل ضرب عدد در4:   4 8 12 16 20 24 28 32
نتیجه:   چند تا حاصلصرب عدد در 4 مثل  4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32,...

مثال 2:   صرب عدد ها در5 را محاسبه کنید...
مضرب:   5×  1 5 × 2 5×  3 5×  4 5×  5 5×  6 5×  7 5×  8
حاصل ضرب عدد در5:   5 10 15 20 25 30 35 40
نتیجه:   چند تا حاصلصرب عدد در 5 مثل 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40,...

مثال 3:   صرب عدد ها در7 را محاسبه کنید... 7.
مضرب:   7 1x
7 2x 7 × 3 7 × 4 7× x 5 7 × 6 7×  7 7 × 8
حاصل ضرب عدد در 7:   7 14 21 28 35 42 49 56
نتیجه:   چند تا حاصلصرب عدد در 5 مثل 7, 14, 21, 28, 35, 42, 49, 56,...

معما:   درطی ماههای تابستان  یک  ماشین بستنی فروشی هر 4 روز یک بار به کوچه ی ما می اید یک بستنی فروش دیگر هم هر 5روز یکبار می آید امروز هردو به کوچه ما امدندچند روز دیگر این دو دوباره با هم به کوچه ما خواهند امد؟ ?
مضرب های هر یک را بنویسید:

شماره بستنی فروش         
روزهای دیدار

              1  
4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44,...

             2 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55,...
نتیجه:   هردو بستنی فروش 20 روزدیگر دوباره در این کوچه یک دیگر را ملاقات می کنند.


پس کوچکترین مضرب مشترک 4و5 =20 .

برای پیداکردن کوچکترین مضرب مشترک دوعدد:

  1. مضربهای هر عدد را بنویسید.
  2. آنقدر مضرب هارا ادامه دهید تا هردو به یک عدد مشترک برسند.
  3. آن عدد مشترک را مشخص کنید..
نعدد کوچکترین مضرب مشترک دوعدد( ک.م.م) هست.که در ریاضی به اختصار( ک.م.م)  هست
مثال4:   پیدا کنید (ب.م.م)دوعدد 12 و 15.
مضربهای 12:  12 و24 و36 و48 و60 و72 و84 و96 و108 و120
مضربهای15:   15و 30و 45 و60 و75 و90 و105 و120
 
  مضربهای مشترک 12 و15 دوعدد60 و120 هست.
  اما کوچکترین مضرب مشترک دوعدد 12و 15 عدد60 هست .
نتیجه:   ب.م.م = 60  [IMAGE]
مثال 5:   پیدا کنید (ب.م.م)دوعدد 18 و24 .
مضربهای 18:    18 و36 و54 و72 و90 و108 و126 و144
مضربهای24:    24 و48 و72 و96 و120  و144
 
  مضربهای مشترک 18 و24 دوعدد72 و144 هست .
  اما کوچکترین مضرب مشترک دوعدد18 و 24عدد72 هست
حاصلضرب 18و24 رابر ب.م.م تقسیم می کنیم
پس حاصلضرب 18و24 رابر 6 تقسیم می کنیم:
  72=6÷(24×18)
نتیجه:  
ک.م.م = 72  [IMAGE]

2-خلاصه فصل دوم ریاضی ششم_عددهای اعشاری

 نمایش عددهای اعشاری : اعداد اعشاری اعدادی هستند که از دو قسمت صحیح و اعشاری تشکیل شده اند.مانند4/35 که قسمت صحیح آن  4و قسمت اعشاری آن 35 می باشد.

به کسرهایی که مخرج آن ها 10  یا 100  یا  1000  یا ...  باشد کسر اعشاری می گویند.

توجه : در عددهای اعشاری اولین رقم بعد از ممیز دهم ، دومین رقم صدم ، سومین رقم هزارم و... می گویند.

روش تبدیل کسر به عدد اعشاری :


حالت اول) برای تبدیل کسرهایی که مخرج آنها  10 یا 100 یا 1000 یا ... می باشد، ابتدا صورت کسر را نوشته و سپس به تعداد صفرهای مخرخ از سمت راست عدد ، جدا کرده و ممیز می زنیم.

 

حالت دوم) برای تبدیل کسرهایی که مخرج آنها  10 یا 100 یا 1000 یا ... نیست باید صورت ومخرج را در عددی ضرب کنیم تا مخرج کسر یکی از عددهای 10 یا 100 یا 1000 یا ... شود .

 

حالت سوم) اگر مخرج یک کسر به عددهای 10 یا 100 یا 1000 یا ...تبدیل نشد در این صورت باید صورت کسر را بر مخرجش تقسیم کنیم و خارج قسمت را تا یک رقم اعشار و یا بیشتر به دست آوریم.

 

روش مقایسه ی دو عدد اعشاری : ابتدا قسمت های صحیح را باهم مقایسه می کنیم، عددی بزرگ تر است که قسمت صحیح آن بزرگ تر باشد.  در صورت مساوی بودن قسمت های صحیح ،  قسمت های اعشاری آن ها را به ترتیب : به این صورت که ابتدا رقم های مرتبه ی دهم، سپس رقم های مرتبه ی صدم، سپس رقم های مرتبه ی هزارم ,… را باهم مقایسه می کنیم.

روش تبدیل عددهای اعشاری به کسر : ابتدا عدد را بدون ممیز در صورت کسر می نویسیم ، تعداد رقم های قسمت اعشار ، نشان دهنده ی تعداد صفرهای جلوی یک در مخرج است.

 توجه 1 : اگر در عددهای اعشاری ، بعد از آخرین رقم اعشاری به تعداد دلخواه صفر بگذاریم عدد هیچ تغییری نمی کند. از این خاصیت در جمع و تفریق یا پیش روی در تقسیم اعشاری استفاده می کنیم.

مثال :      ... = 75/300= 75/30 = 75/3

توجه 2 : توجه کنید اگر در بین رقم های یک عدد اعشاری صفر قرار دهیم عدد تغییر می کند به طور مثال عددهای 25/2  و  25/02برابر نیستند.


جمع اعداد اعشاری

در جمع اعداد اعشاری مراحل زیر را طی می کنیم:

1-بهتر است عدد بزرگتر را بالا قرار دهیم.

2-قسمت های صحیح را زیر هم می نویسیم یعنی : یکان زیر یکان، دهگان زیر دهگان و ...

3- ممیز را در زیر ممیز می نویسیم.

4-قسمت های اعشاری را زیر هم می نویسیم یعنی دهم زیر دهم، صدم زیر صدم و...

5- مانند جمع معمولی ، عمل جمع را انجام می دهیم.


تفریق اعداد اعشاری

تفریق اعداد اعشا

در تفریق اعداد اعشاری مراحل زیر را طی می کنیم:

1-باید حتما عدد بزرگتر را بالا قرار دهیم.

2-قسمت های صحیح را زیر هم می نویسیم یعنی : یکان زیر یکان، دهگان زیر دهگان و ...

3- ممیز را در زیر ممیز می نویسیم.

4-قسمت های اعشاری را زیر هم می نویسیم یعنی دهم زیر دهم، صدم زیر صدم و...

5- مانند تفریق معمولی ، عمل تفریق را انجام می دهیم.


ضرب اعداد اعشاری

برای ضرب اعداد اعشاری ، دو عدد را بدون در نظر گرفتن ممیز در زیر هم نوشته و عمل ضرب را انجام می دهیم سپس به تعداد رقم های اعشاری در حاصل ضرب از سمت راست به چپ رقم جدا کرده و ممیز می زنیم.


تقسیم اعداد اعشاری

تقسیم اعداد اعشاری بر دو نوع است: تقسیم اعشاری نوع اول – تقسیم اعشاری نوع دوم

تقسیم اعشاری نوع اول : یعنی مقسوم عدد اعشاری است ولی مقسوم علیه عدد صحیح.

تقسیم اعشاری نوع دوم : یعنی مقسو علیه عدد اعشاری می باشد.

روش حل تقسیم اعشاری نوع اول :

1-ابتدا از ممیز یک خط راست می کشیم . این خط نشان دهنده تمام ممیزهایی  است که در میان اعداد قرار می گیرد.

2-تقسیم را مانند تقسیم معمولی انجام می دهیم.

3-وقتی به ممیز رسیدیم در خارج قسمت ممیز میزنیم.

4-در پایان ، در باقیمانه ار روی خط، ممیز می زنیم.

 

روش حل تقسیم اعشاری نوع دوم

الف ) ابتدا باید مقسوم و مقسوم علیه را در 10 ویا 100 ویا 1000 ویا... ضرب کنیم. تا ممیز مقسوم علیه از بین برود و سپس تقسیم را انجام می دهیم.

توجه : (اگر مقسوم علیه یک رقم اعشار داشته باشد در 10 ضرب می کنیم- اگر مقسوم علیه دو رقم اعشار داشته باشد در 100 ضرب می کنیم ... )

ب ) در پایان کار باقیمانده را بر عددی که مقسوم و مقسوم علیه ضرب کردیم تقسیم می کنیم.

 

 

نمایش عدد اعشاری روی محور : برای نشان دادن یک عدد اعشاری روی محور ، به ترتیب مراحل زیر را در نظر می گیریم :

1-   محور اعداد را رسم می کنیم.

2-   هر واحد را با توجه به قسمت اعشاری به ( 10 یا 100 یا .. ) قسمت مساوی تقسیم می کنیم مثلا اگر دهم باشد هر واحد را به 10 قسمت مساوی تقسیم می کنیم.

روی قسمت های تقسیم شده، قسمت اعشاری را مشخص می کنیم.